Πήγαμε στην έκθεση του Γιάννη Γαΐτη στο Ϊδρυμα Θεοχαράκη, άξιζε;

Διάβασε επίσης

 Όσοι ήσασταν θεωρητική κατεύθυνση και ειδικά όσι δώσατε πανελλήνιες στη β' λυκείου δε μπορεί να μη θυμάστε το χαρακτηριστικό εξώφυλλο του βιβλίου "Ρητορικά κείμενα" των αρχαίων ελληνικών. Κι αν το ρητορικά κείμενα δε σας λέει κάτι , το "Υπέρ Μαντιθέου" σας λέει σίγουρα. Το περί ου ο λόγος εξώφυλλο λοιπόν είναι έργο του Γιάννη Γαΐτη.  

Και μη νομίζετε ότι κάνω την έξυπνη, ούτ'εγώ το γνώριζα πριν επισκεφθώ την έκθεση με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή του στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.

Το έργο έχει τίτλο «Ω Θεοί!» ή Οι Συμπληγάδες και είναι του 1988, ενώ η έκθεση ονομάζεται ¨Η ουσία του απρόσωπου" και πραγματοποιείται με τη συνδρομή της κόρης του καλλιτέχνη, Λορέττας Γαΐτη η οποία έχει αναλάβει και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό της.

 Η έκθεση, που επιμελείται ο Τάκης Μαυρωτάς, εκτείνεται σε 3 ορόφους, 3,5 μεγάλα δωμάτια καλύτερα, και ξεκινώντας από τον 4ο όροφο βλέπουμε πρώιμα έργα του ζωγράφου καθώς και αυτοπροσωπογραφίες του ιδίου και μελών της οικογένειάς του. 

Στο πίσω μικρότερο δωμάτιο του 4ου ορόφου συνεκτίθενται έργα της συζύγου του, γλύπτριας Γαβριέλλας Σίμωσι τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου, ειδικά τα γύψινα και τα κολάζ.

Στον όροφο αυτό τα έργα του Γαΐτη είναι κάπως ετερόκλητα, με την έννοια ότι καθένα αντανακλά μια διαφορετική ατμόσφαιρα, βγάζει άλλο vibe αν θέλεις. Χωρίς σε καμία περίπτωση να είμαι ειδικός, θα έλεγα ότι ο απλός θεατής δε βλέπει μια συνοχή παρά πολλές διαφορετικές φόρμες και τρόπους έκφρασης με τους οποίους πειραματίζεται ο ζωγράφος. Και παρόλο που δεν ξέρω πώς να το εκφράσω πιο σωστά, αυτό μου έκανε θετική εντύπωση. Άλλα έργα είναι φωτεινά, άλλα σκοτεινά, άλλα με πλακάτα χρώματα άλλα πιο blury, γενικά νιώθεις ότι γίνεται μια ώσμωση ιδεών και καλλιτεχνικών ρευμάτων μέσα του εκείνη την περίοδο.

Συνεχίζοντας στον 3ο όροφο βλέπουμε τα έργα του καλλιτέχνη να παρακολουθούν στενά τα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της Ελλάδας καθώς οδεύει προς τη διδακτορία των συνταγματαρχών. 

Κάπου εκεί είναι που αρχίζουν και εμφανίζονται τα χαρακτηριστικά ανθρωπάκια στα έργα του, ο μαζοποιημένος άνθρωπος-μηρμήγκι που τον ακολουθεί μέχρι το τέλος της δημιουργικής του δράσης σχεδόν εμμονικά. 

Σου θυμίζει κάτι; Με τέτοια ανθρωπάκια (αντίγραφα φυσικά) είναι διακοσμημένο το μετρό στη στάση Σταθμός Λαρίσης, όπου υπάρχουν και οι χαρακτηριστικές καρέκλες, που ανήκουν στη σειρά χρηστικών έργων που σχεδίασε ο καλλιτέχνης. 

Ο Οδυσσέας με τις σειρήνες

Το μηρμηγκοειδές ανθρωπάκι με το καπελάκι του και το ριγέ κουστούμι έγινε το σήμα κατατεθέν του και του χάρισε ακόμα μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα και διευθνή φήμη.

Σε αυτόν τον όροφο μου άρεσε πολύ ο πίνακας "Νεόνυμφοι" καθώς και άλλα έργα που δημιουργήθηκαν εν μέσω της δικτατορίας τα οποία σχολιάζουν,σατιρίζουν και κρίνουν με δηκτικό τρόπο όχι μόνο τους συνταγματάρχες αλλά κυρίως τους απλούς ανθρώπους της εποχής στους οποίους ο Γαΐτης προσπαθεί να κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου ενάντια στον κομφορμισμό. 

Ο ίδιος παραδέχεται ότι τα έργα του είναι μια συνεχής μαρτυρία, μια συνεχής καταγραφή αυτού που συμβαίνει γύρω του. 

Οι Νεόνυμφοι 

Οι άνθρωποι, τα Ανθρωπάκια που λέω, το κατεστημένο, έφτασε σ’ ένα σημείο όπου δεν παίρνει άλλο να πάει πιο μακριά […] γίνανε ένα νούμερο και τίποτα παραπάνω. Εδώ εγώ κάνω μια μαρτυρία και σας λέω: φροντίστε να σωθείτε, να σωθούμε. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτε άλλο εγώ εκτός απ’ αυτήν τη μαρτυρία».                                                     

«Μονόγραμμα» ΕΡΤ 2, Γιάννης Γαΐτης, Νοέμβριος 1984

Ο πιο καθηλωτικός όμως είναι ο 2ος και τελευταίος όροφος στον οποίο συναντάμε τα έργα της ώριμης περιόδου του καλλιτέχνη. Τα ανθρωπάκια είναι πάλι εκεί με τα χαρακτηριστικά καπελάκια τους όχι μόνο σε πίνακες αυτή τη φορά αλλά και σε γλυπτικά έργα μικτής τεχνικής, όπως το "¨Ανθρωπάκια με ρόδες" αλλά και οι υπόλοιπες κατασκευές στη μέση του δωματίου όπου τα ανθρωπάκια ενώ είναι σχεδόν απέναντι το ένα έργο από το άλλο , φαίνεται σα να διστάζουν να συνομιλήσουν μεταξύ τους.

Ο μοτοσικλετιστής

 Όπως θα παρατηρείς, το ανθρωπάκι δεν είναι ποτέ μόνο του, είναι πάντα πολλαπλά ανθρωπάκια μαζί. Γι'αυτό λέγεται ότι ο Γαΐτης είναι ο ζωγράφος που απέδωσε "την ερημία του πλήθους" στα έργα του ή για να ξαναθυμηθούμε τις πανελλήνιες την αλλοτρίωση.

Αυτές ήταν οι εντυπώσεις που αποκόμισα από την εμβληματική, θα έλεγα, έκθεση ενός σπουδαίου καλλιτέχνη, που ομολογουμένως δε γνώριζα πολύ καλά προηγουμένως.

Αξίζει με τα χίλια να επισκεφθείτε την έκθεση που τρέχει έως τις 28/05/2023 στο Ίδρυμα 

Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β&Μ Θεοχαράκη στη γωνία Βασιλίσσης Σοφίας και Μέρλιν.

• Το ωράριο λειτουργίας είναι Δευτέρα-Κυριακή 10:00-18:00, Πέμπτη 10:00-20:00. 
• Το εισιτήριο κοστίζει 8 ευρώ ενώ 5ευρώ είναι το μειωμένο για ειδικές ομάδες όπως ΑμεΑ . 
• Κάτοχοι κάρτας Εικαστικού Επιμελητηρίου δικαιούνται δωρεάν είσοδο.

Συμπληρωματικά να πω ότι στον πρώτο όροφο υπάρχει και καφέ, το οποίο εμείς δεν επισκεφθήκαμε γιατί συνεχίσαμε αλλού, και στο ισόγειο υπάρχει πωλητήριο με πολύ προσεχτικά διαλεγμένα προϊόντα και υπάρχει και ασανσέρ.

Αν δε σας έπεισα ήδη, λίγα λόγια ακόμα για να κλείσουμε:

 Ο Γαΐτης μας διδάσκει πώς να μη γίνουμε πλήθος: οι φιγούρες του μπορεί να γίνουν ένα πραγματικό ηθικοπλαστικό αντίδοτο για όσους δεν θέλουν πια να έχουν σχέση με το "παιχνίδι της ανώνυμης σφαγής"».

Giuseppe Marchiori, Galerie Schneider, Απρίλιος 1968

Περισσότερες πληροφορίες

• Περισσότερα για το ζωγράφο στο σχετικό άρθρο της Lifo
• Περισσότερα για την Έκθεση στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Θεοχαράκη
• Κλείσε εισιτήριο για την έκθεση online εδώ